kip ekleri ne demek?
Kip Ekleri
Kip ekleri, fiillerin anlamlarına zaman, istek, gereklilik, şart gibi çeşitli anlam ilgileri katan eklerdir. Fiil kök veya gövdelerine gelerek, fiilin gerçekleşme şekli veya konuşanın fiile karşı tutumunu belirtirler. Türkçede kip ekleri iki ana başlık altında incelenir: Haber Kipleri (Bildirme Kipleri) ve Dilek Kipleri (Tasarlama Kipleri).
Haber Kipleri (Bildirme Kipleri)
Fiilin gerçekleştiği zamanı veya gerçekleştiğini kesin bir şekilde bildiren kiplerdir.
- Geçmiş Zaman: Fiilin geçmişte gerçekleştiğini belirtir. İki türü vardır:
- Görülen (Belirli) Geçmiş Zaman: -dı, -di, -du, -dü ekleriyle yapılır. Fiilin konuşmacı tarafından görüldüğünü veya bilindiğini ifade eder.
- Duyulan (Belirsiz) Geçmiş Zaman: -mış, -miş, -muş, -müş ekleriyle yapılır. Fiilin konuşmacı tarafından duyulduğunu veya sonradan öğrenildiğini ifade eder.
- Şimdiki Zaman: Fiilin şu anda gerçekleşmekte olduğunu belirtir. -yor ekiyle yapılır.
- Gelecek Zaman: Fiilin gelecekte gerçekleşeceğini belirtir. -ecek, -acak ekleriyle yapılır.
- Geniş Zaman: Fiilin her zaman veya sık sık gerçekleştiğini belirtir. -r, -ar, -er ekleriyle yapılır.
Dilek Kipleri (Tasarlama Kipleri)
Fiilin gerçekleşmesiyle ilgili bir dileği, isteği, gerekliliği veya şartı ifade eden kiplerdir.
- Gereklilik Kipi: Fiilin yapılmasının gerekli olduğunu belirtir. -meli, -malı ekleriyle yapılır.
- Şart Kipi: Fiilin gerçekleşmesinin bir şarta bağlı olduğunu belirtir. -se, -sa ekleriyle yapılır.
- Örnek: Gelsem.
- Daha fazla bilgi için: Şart Kipi
- İstek Kipi: Fiilin yapılmasının istendiğini belirtir. -e, -a ekleriyle yapılır. Genellikle günümüz Türkçesinde kullanımı azalmıştır.
- Emir Kipi: Fiilin yapılmasının emredildiğini belirtir. Belirli bir eki yoktur; şahıs ekleriyle çekimlenir.
- Örnek: Gel! (Sen gel!)
- Daha fazla bilgi için: Emir Kipi
Kip ekleri, fiillerin anlamlarını zenginleştirerek cümlelere farklı anlam katmanları ekler. Kip eklerinin doğru kullanımı, etkili bir iletişim için önemlidir.